An bhfuil do pháiste réidh le freastal ar an nGaeltacht?

Gach bliain freastalaíonn os cionn míle scoláire ar Choláiste UISCE. Éiríonn thar barr leis an gcuid is mó acu, déanann siad cairde nua agus forbraíonn a ngrá don Ghaeilge.

É sin ráite, is féidir leis an taithí a bheith dúshlánach do dhream áirithe. Seans gurb é seo a c(h)éad uair as baile ina (h)aonar ar feadh tréimhse ama. Más amhlaidh i do theaghlach, seans maith go bhfuil meascán de sceitimíní agus imní ar do pháiste - agus ort féin chomh maith!

Is ionann an bhileog eolais seo agus iarracht cuidiú le tuismitheoirí agus le scoláirí ullmhú don turas chuig an Ghaeltacht. Bunaithe ar níos mó ná 25 bliain de thaithí, tagraíonn an cháipéis seo do shaincheisteanna, dar linn, nár mhór do thuismitheoirí a phlé lena bpáistí roimh dóibh freastail ar chúrsa linn.

Cé go mbíonn am den scoth ag formhór na scoláirí a fhreastalaíonn ar chúrsa linn, ar ndóigh bíonn cumha ar roinnt acu am éigin le linn an chúrsa. Aithníonn muid freisin, go bhfuil grúpa beag agus buailfidh cumha trom iad, go mór mór más é a c(h) uair as baile é. Inár dtaithí, thar na blianta, buaileann cumha mionlach beag go trom agus imíonn siad abhaile taobh istigh den chéad trí lá den chúrsa. Níl sé neamhghnách scoláire a fheiceáil ag dul abhaile ar an gcéad lá!

Mar sin, an chéad chéim agus tú ag ullmhú do pháiste don chúrsa ná an t-ábhar seo a phlé leis/léi. Tá a fhios againn gur féidir linn cuidiú le do pháiste dul i ngleic leis na deacrachtaí/mothúcháin a bhaineann le cumha trí straitéisí a phlé agus a phleanáil leo sula bhfágann siad an baile.

Is ionann cumha agus imní nó míshuaimhneas de bharr a bheith ag mothú scartha ó áiteanna agus daoine a bhfuil aithne acu orthu agus iad i dtimpeallacht nua .

Tagann cumha chun solais i roinnt bealaí éagsúla, go fisiceach agus go síceolaíoch. I measc na gcomharthaí móra tá: de shíor ag iarraidh glaoch a dhéanamh abhaile, seasta ag gearán go bhfuil bolg tinn aige/aici, diúltaíonn siad páirt a ghlacadh i gcuid de na heachtraí nó fiú in eachtra ar bith.

Tar éis lá nó dhó, socraíonn formhór na scoláirí síos. É sin ráite, bíonn corr duine ann agus bíonn deacrachtaí aige/aici socrú isteach. Bíonn siad thar a riocht de bharr fadhbanna daoine a thuiscint nó de bharr an tumoideachais iomláin Gaeilge. Uaireanta airíonn siad uathu a dtuismitheoirí agus a chairde sa bhaile, go mór mór de bharr nach bhfuil fáil 24 uair an chloig acu ar a ngutháin.

Tá sé tugtha faoi deara againn freisin go mbíonn imní ar thuismitheoirí agus iad ag seoladh a bpáistí chuig an Ghaeltacht. Mo léan, ní imeoidh an cumha thar oíche agus beidh gach seans go mbeidh bhur gcabhair agus tacaíocht ag teastáil uainn chun cuidiú le do pháiste dul i ngleic leis. Cuimhnigh - is féidir dul i dteagmháil le gach scoláire idir 7 - 7.20 gach tráthnóna, nó tríd an oifig. Tá sé nádúrtha a bheith imníoch ach tá sé tábhachtach deis a thabhairt do do pháiste socrú isteach ar an gcúrsa.

Ní mór a bheith láidir agus sáriarracht a dhéanamh dul i ngleic leis an gcumha - is fiú go mór an iarracht ar mhaithe le forbairt phearsanta do pháiste Tuigeann muid go bhfuil gach cás difriúil ach siod roinnt moltaí chun cuidiú leis an gcumha:

• Pléigh cumha le do pháiste roimh dóibh fágáil
• Admhaigh go bhfuil dúshlán rompu
• Bíodh dearcadh dearfach agat - is rud nádúrtha é agus is féidir dul i ngleic leis!
• Mol do do pháiste labhairt le duine fásta má tá imní ar bith orthu
• Pléigh cúrsaí cumarsáide eadraibh agus iad as baile - labhair faoin bpolasaí maidir leis an nguthán póca
• Breathnaigh ar fhís -YouTube a bhfuil cumha mar ábhar ann
• Mar gheall go bhfuil gach páiste difriúil, bí réidh chun labhairt leis an bpríomhoide faoi straitéisí a chabhróidh le do mhac/iníon dul i ngleic le cumha má bhuaileann sé é/í.

An dtaitníonn sé le do pháiste a bheith ag bualadh le daoine nua? Má tá do pháiste ag teacht ina (h)aonar nó le cara beidh air/uirthi lóistín, ranganna agus eachtraí a roinnt le daoine nach mbeidh aithne aige/aici orthu roimh theacht. Caithfear é seo a mhíniú dó/si sula dtagann sé/sí go hUISCE.

Reáchtálfar cluichí ar an gcéad oíche. Cuideoidh sé seo leo aithne a chur ar a chéile. Teastaíonn uainn gach duine a chur ar a compord ó thús an chúrsa.

Bí cinnte go dtuigeann do pháiste an tábhacht atá le haithne a chur ar dhaoine agus cairde nua a dhéanamh. Mol dóibh a bheith sásta cairde nua a dhéanamh mar go minic athraíonn cairdeas seanbhunaithe le linn cúrsa Gaeltachta. Seans go mbeidh sé deacair ar do pháistí é a shamhlú, go mór mór má tá imní air/uirthi faoin gcúrsa, ach déanfaidh sé/sí dlúthchairde agus é/í anseo a martha ar feadh a s(h)aol.

Comhairle: Má tá imní ort go mbeidh cumha ar do pháiste nó go mbeidh siad cúthaileach, inis dúinn roimh ré. Cuirfidh muid plean meantóireachta i bhfeidhm go discréideach dó/di. Cabhróidh cinnire leis/léi cairde a dhéanamh agus tabharfaidh sé/sí tacaíocht dó/di má tá do pháiste cúthaileach nó má thagann cumha air/uirthi.

An dtaitníonn sé le do pháiste a bheith ag baint triail as rudaí nua a dhéanamh? Nó an mbíonn imní air/uirthi agus an lorgaíonn siad tacaíocht uait nuair atá orthu dul i ngleic le taithí nua?

Bíonn réimse leathan eachtraí agus cluichí ar siúl i gColáiste UISCE agus gach seans nach mbeidh taithí ar bith ag do pháiste ar roinnt acu. Inis do do pháiste go bhfuil roinnt mhaith scoláirí eile sa bhád céanna leis/léi. Ní bheidh sé/sí ina (h)aonar, beidh imní ar na páistí sin chomh maith!

Mol dóibh labhairt le ball foirne má tá imní orthu. Bíonn bhean an tí agus an cinnire i gcónaí ar lámh agus sásta tacaíocht a thabhairt agus gach rud a mhíniú go discréideach chomh maith.

Comhairle: Bí cinnte teagmháil a dhéanamh linn agus réamheolas a thabhairt dúinn má cheapann tú go mbeidh imní ar do pháiste ionas go bhfaighidh siad an tacaíocht atá de dhíth agus go mbeidh siad in ann socrú síos go héasca.

Má cheapann tú go bhfuil deacrachtaí ag do pháiste le linn an chúrsa, déan teagmháil leis an bpríomhoide láithreach agus cuirfidh muid plean meantóireachta i bhfeidhm go discréideach a chabhróidh leis/léi.

Mura bhfuil a fhios aige/aici cén áit le dul nó céard le déanamh, mol do do pháiste ceist a chur ar cinnire, ar an mbean an tí,  ar mhúinteoir nó ar theagascóir.

Má thagann páiste suas chuig ball foirne tugann sé le fios dúinn go bhfuil fadhb ag an bpáiste.

Murar fhreastail do pháiste ar Ghaelscoil nó ar an nGaeltacht riamh cheana gach seans gurb é seo a c(h)éad uair a bheidh orthu labhairt i nGaeilge amháin.  Is féidir leis seo a bheith dúshlánach do pháiste.

Tuigeann muid é seo agus tugann muid deis dóibh fáil i dtaithí air.  Mar sin féin, ní mór do scoláirí agus tuismitheoirí tuiscint go bhfuil an teagasc ar fad 100% trí mheán na Gaeilge agus go bhfuil orthu an Ghaeilge a úsáid le linn na tréimhse seo.

Tuigeann na múinteoirí deacrachtaí na scoláirí agus tá plean na gceachtanna ullmhaithe acu chun tacú leis na scoláirí dul i ngleic leis an dúshlán áirithe seo acu cuidiú leo an t-athrú a dhéanamh. Bíonn na cinnirí ar lámh chun cuidiú le frásaí/nathanna nua a mhíniú agus a mhúineadh dóibh agus cuireann siad an Príomhoide ar an eolas má tá aithne acu ar aon duine atá ag streachailt.

Cuir do pháiste ar a s(h)uaimhneas go dtiocfaidh feabhas orthu tar éis cúpla lá agus go méadóidh a féinmhuinín. Faoin am a bheidh sé/sí ag dul abhaile seans go mbeidh sé/sí ag smaoineamh i nGaeilge!

Comhairle: Íoslódáil an leabhrán Cúpla Focal Fiúntach le do pháiste agus cuidigh leis/léi ullmhú don tumadh iomlán.

Roimh fhreastal ar an gcúrsa, éistigí le cláir lán-Ghaeilge ar an raidió ar Raidió Rírá, Raidió na Life nó Raidió na Gaeltachta. Nó breathnaígí ar TG4.

Nó d’fhéadfadh sibh cluichí a imirt trí mheán na Gaeilge, mar shampla; Scrabble nó Charades. Rogha eile ná an aip Duo Lingo a íoslódáil agus spraoi a bhaint as chun Gaeilge a fhoghlaim le chéile á úsáid.

Cabhróidh sé seo le do pháiste cuimhneamh ar an bhfoclóir atá aige/aici cheana agus beidh deis agat féin do chúpla focal a chleachtadh!

Ceann de na ndúshlán is mó a bhíonn againn bliain i ndiaidh bliana ná meon na scoláirí i leith na Gaeilge a athrú. Tagann roinnt acu le dearcadh diúltach. Teastaíonn uainn taithí foghlama dearfa a thabhairt do na páistí le dearcadh úr nua acu i leith foghlaim na Gaeilge. Chun é seo a bhaint amach, ní mór a chinntiú go bhfuil do pháiste sa rang ceart dá c(h)umas Gaeilge.

Déanann muid gach iarracht na ranganna a eagrú de réir caighdeán agus aois. Dá bhrí sin tá sé fíorthábhachtach go léiríonn tú cumas Gaeilge do pháiste go soiléir dúinn. Má chuirtear páiste i rang nach bhfeileann iad de bharr go bhfuil sé ródheacair nó ró-éasca ní bhainfidh siad aon tairbhe as agus beidh siad míshásta. Má chuirtear sa rang ceart iad, beidh deis acu cur leis na scileanna atá acu agus beidh deis acu scileanna nua a fhoghlaim. Cuirfidh sé seo go mór lena féinmhuinín.

Tabhair faoi deara: Má tá díolúine ón nGaeilge ag do pháiste, caithfear an Bainisteoir Oideachais a chur ar an eolas láithreach.

Comhairle: Mura bhfuil tú cinnte faoi chumas Gaeilge do pháiste, labhair lena m(h)úinteoir Gaeilge. Chomh maith leis sin, mol do do pháiste labhairt leis an múinteoir Gaeilge, le cinnire nó leis an mbean an tí má tá siad ag streachailt.

Tá cód iompair, rialacha agus córas smachta forbartha againn chun sábháilteacht agus suíomh dearfach foghlamtha a chinntiú do gach duine a fhreastalaíonn ar chúrsa linn.

Tá córas le trí chárta dhearga forbartha againn mar chuid den chóras seo. Beidh ar an té a fhaigheann cárta dearg freastal ar rang smachta agus cailliúint amach ar chuid den eachtra oíche. Má fhaigheann scoláire níos mó ná trí chárta dhearga de bharr mí-iompair nó mura dtugann siad ard ar bith ar riail na Gaeilge, tá baol ann go gcuirfear abhaile iad.

Mar atreisiú dearfach tá córas ‘MEAS’ againn ina bhfaigheann scoláire cárta glas. Is féidir le scoláire cárta glas a shaothrú trí ghníomhaíochtaí dearfacha, mar shampla; ag cuidiú le cara, sáriarracht a dhéanamh sa rang/in eachtra, sáriarracht le labhairt na Gaeilge nó an ceann is fearr a fháil ar dhúshlán éigin. Má fhaigheann scoláire cárta glas bronntar rostbhanda ‘MEAS’ orthu ag am an chéilí.

Comhairle: Molann muid duit an cód iompair, na rialacha agus an córas smachta a íoslódáil ónár suíomh agus iad a phlé le do pháiste roimh dóibh teacht. Má tá ceist ar bith agat, tá fáilte romhat glaoch ar an mBainisteoir Oideachais agus beidh sé/sí sásta iad a fhreagairt.

Chun sábháilteacht gach scoláire a chinntiú tá liosta do na rudaí nach bhfuil ceadaithe forbartha againn.  Cuirfear scoláire faoin nós imeachta smachta má bheirtear air/uirthi le haon rud ón liosta seo ina s(h)eilb agus beidh baol ann go gcuirfear abhaile é/í.

Comhairle: Scrúdaigh an liosta le do pháiste. Is ortsa atá an fhreagracht a chinntiú nach bhfuil aon rud nach bhfuil ceadaithe i mála do pháiste sula dtagann sé/sí go hUISCE.

Tá Cumhdach Leanaí chun tosaigh i bpolasaithe agus nósanna imeachta Choláiste UISCE. Ag teacht le treoirlínte TUSLA “Tús Áite do Leanaí”  agus reachtaíocht um chosaint leanaí, tá polasaí um chosaint leanaí, ráiteas, measúnú riosca agus nós imeachta deartha ag an gcoláiste chun ár ndícheall a dhéanamh cumhdach leanaí a chinntiú.  Tá réamhscrúdú an Gharda Síochána déanta ag gach ball foirne a bhíonn i dteagmháil le scoláirí, mná tí, cinnirí, teagascóirí, múinteoirí agus an fhoireann bhuan ina measc.

Cé go mbíonn an-bhéim ar chumhdach leanaí agus ar chúrsaí feitheoireachta i gColáiste UISCE, tá roinnt áiteanna agus ní féidir ach méid áirithe feitheoireachta a dhéanamh iontu, msh; na seomraí feistis agus na seomraí codlata.

Dá bhrí sin molann muid duit an t-ábhar seo a phlé leo. Ní mór cuir ina luí orthu go bhfuil rudaí ar féidir leo féin a dhéanamh. Inis dóibh go bhfuil sé tábhachtach má mhothaíonn siad míchompordach - le comhrá nó le hiompar atá ar siúl - an láthair sin a fhágáil agus é a thuairisciú le duine fásta éigin chomh luath agus is féidir (cinnire, bean an tí, múinteoir nó tú féin).

Comhairle: Ag teacht lenár bpolasaí Cumhdach Leanaí cuireann muid córas ‘Inis Dúinn’ chun cinn. Bí cinnte go dtuigeann do pháiste é seo agus inis dó/di go bhfuil sé tábhachtach dul chuig ball foirne má tá fadhb aige/aici nó má tá rud éigin ag déanamh imní dó/di.

Ní ghlacann Coláiste UISCE le bulaíocht ar bith.  Tuigeann muid gur gnáth fadhb é seo i measc déagóirí, dá bhrí sin, tá polasaí agus nós imeachta cuimsitheach frith-bhulaíochta forbartha againn chun:

• Páistí leochaileacha a fhreastalaíonn ar ár gcúrsaí a chosaint
• Eachtraí bulaíochta a sheachaint le linn ár gcúrsaí
• Eachtraí bulaíochta a aithint chomh luath agus is féidir
• Molann muid córas ‘Inis Dúinn’ sa choláiste
• Bainistíonn muid líomhaintí bulaíochta go mothálach agus go proifisiúnta ag cosaint cearta gach duine atá páirteach san eachtra.

Tá ár bpolasaí frith-bhulaíochta iomláin le fáil ar ár suíomh gréasáin.

Mar chuid den mheasúnú riosca déanann muid gach iarracht na páistí leochaileacha a aithint. Tá de chúram na dtuismitheoirí insint dúinn má cheapann siad go bhfuil tacaíocht bhreise de dhíth óna mac/iníon ionas gur féidir linn plean meantóireachta a fhorbairt dó/di.

Siod samplaí de pháistí a d’fhéadfadh a bheith sa chatagóir seo:

• Páiste a raibh bulaíocht déanta orthu cheana
• Páistí a raibh tráma mothúchánach suntasach aige/aici
• Páiste a bhfuil fadhbanna acu le himní le féinmhuinín

Ar ndóigh, coinneofar an t-eolas faoi rún ag teacht lenár bpolasaí príobháideachta.

Comhairle: Inis do do pháiste faoinár bpolasaí ‘Inis Dúinn’ agus cuir in iúl dó/di gur cheart ball foirne a chur ar an eolas má fheiceann siad bulaíocht ar siúl nó má dhéantar bulaíocht orthu agus iad ar an gcúrsa. 

Tá sé tábhachtach réamheolas a thabhairt dúinn má tá riachtanas faoi leith ag do pháiste. Cabhróidh sé linn a chinntiú go socraíonn siad síos níos éasca ar an gcúrsa. D’fhéadfadh sé bheith níos deacra ar do pháiste mura bhfuil a fhios againn faoi fhadhb ar nós thinneas nó fadhb fhoghlama roimh ré. Nuair nach gcuirtear ar an eolas muid faoi eolas den chineál seo, go minic faigheann páiste cárta dearg gan údar nó bíonn sé/sí ag iarraidh dul abhaile luath.

Féach ar na ceisteanna tábhachtacha thíos le do pháiste. Má fhreagraíonn tú ceann ar bith acu go dearfach, cuir glaoch ar an oifig riaracháin chun a thuilleadh cabhrach a fháil.

• An bhfuil riachtanais fhoghlama, sláinte nó bia faoi leith ag do pháiste?
• An bhfuil cógas leighis ag do pháiste?
• Ar gortaíodh iad le sé mhí anuas, cuir i gcás; cnámh briste, gortú trom nó leonadh?
• Ar déanadh bulaíocht ar do pháiste am éigin ina s(h)aol?
• An raibh tinneas boilg, an fliú nó tinneas ar bith tógálach eile aige/aici le gairid?

Tá an t-eolas seo an-tábhachtach agus ábhartha dúinn. Tá an t-eolas a roinntear linn ar fad faoi rún agus láimhseáiltear é go discréideach.

Tá sé mar aidhm agam go dtaitneoidh an cúrsa le do pháiste agus go gcríochnóidh siad an cúrsa linn. Tá súil againn go gcabhróidh an bhileog eolais seo libh é sin a bhaint amach. Tá súil againn go mbeidh siad ullmhaithe don chúrsa agus go socróidh siad isteach go héasca. Filleadh do pháiste abhaile breá sásta lena t(h)aithí in UISCE.

• Má tá stair chumha, imní nó riachtanas faoi leith ag do pháiste, ní mór muid a chur ar an eolas faoi láithreach.
•  Más rud é go raibh bulaíocht déanta ar do pháiste nó go ndeachaigh sé/sí tríd aon tráma mothúchánach eile, ní mór muid a chur ar an eolas faoi láithreach.
•  Más rud é gur gortaíodh do pháiste nó go raibh sé/sí tinn le gairid, ní mór muid a chur ar an eolas láithreach.
•  Inis do do pháiste go bhfuil sé tábhachtach go n-inseoidh siad do bhall foirne má tá fadhb acu nó má tá aon rud ag déanamh imní dó/di. Inis di/dó faoin bpolasaí ‘Inis Dúinn’ agus go bhfuil an fhoireann ansin chun cuidiú leis/léi.
•  Le linn an chúrsa, má cheapann tú go bhfuil deacrachtaí ag do pháiste cuir glaoch ar an bpríomhoide láithreach agus beidh muid in ann plean meantóireachta a chur i bhfeidhm go discréideach.
•  Léigh an cód iompair, na rialacha agus an córas smachta le do pháiste roimh theacht ar an gcúrsa
•  Labhair Gaeilge eadraibh roimh theacht ionas go mbeidh do pháiste i dtaithí ar labhairt na Gaeilge. Má tá imní ort faoi chumas Gaeilge do pháiste labhair lena m(h)úinteoir.
•  Má tá díolúine ón nGaeilge faighte ag do pháiste le bliain anuas nó roimhe sin, déan teagmháil linn láithreach.